همه آنچه باید درباره یعقوب لیث صفاری بدانیم؟

تولد تا مرگ یعقوب لیث

یعقوب لیث صفاری پادشاهی ایرانی که بنیان گذار سلسله صفاریان در سیستان می باشد اقدامات زیادی برای آبادانی و اتحاد ایران داشته است که در ادامه می خواهیم به معرفی این شخصیت بزرگ و اقدامات او بپردازیم.

یعقوب لیث صفاری در روستای قرنین سیستان چشم به جهان گشود و به این علت که پدر او مسگر بود باعث شد بقیه پسرانش نیز به این حرفه روی بیاورند.

پس از مدتی یعقوب لیث به عنوان فردی لایق در میان دوستانش برگزیده شد و فرماندهی سپاه سیستان را از آن خود کرد و در جنگی که بین خوارج و سیستانی ها شکل گرفت یعقوب لیث صفاری آن ها را دفع کرد. پس از این که یعقوب لیث به حکومت رسید شهر زرنج را پایتخت خود قرار داد.

منش و سیرت یعقوب لیث به این صورت بود که در همه کارها با دیگران مشورت می کرد؛ این شخصیت بزرگ و شریف در طول روز ۱۷۰ رکعت نماز می خواند و روزانه ۱۰۰۰ دینار صدقه پرداخت می کرد و هیچ گاه آغازگر جنگ نبوده است.

سرانجام یعقوب لیث صفاری پس از جنگ ها و فتوحات بسیار در سال ۲۶۵ بر اثر بیماری قولنج درگذشت.

حسن بن زید علوی که یکی از دشمنان یعقوب لیث بوده است، به او به جهت استواری و محکم بودن در برابر دشمنان و مشکلات لقب سندان داده است.

محل آرامگاه یعقوب لیث به طور قطعی مشخص نیست، اما احتمال می رود که آرامگاه این مرد خردمند و استوار در روستای شاه آباد در ده کیلومتری جاده دزفول باشد.

مجسمه برنزی و زیبا این مرد بزرگ در ورودی شهر دزفول و زابل قرار گرفته است. این شاهکار مجسمه سازی توسط ابوالحسن صدیقی در سال ۱۳۵۶ ساخته شده است و تا به امروز پایدار باقی مانده است.

اقدامات یعقوب لیث صفاری

از اقدامات مهم یعقوب لیث صفاری می توان به احیای زبان فارسی اشاره کرد. پس از این که سلسله ساسانیان از بین رفت، زبان فارسی نیز دچار فراموشی شد و زبان رسمی مردم در واقع عربی بود که این پادشاه خردمند در سال ۲۵۴ قمری زبان پارسی را زبان رسمی کشور اعلام کرد و صحبت کردن به زبانی غیر از زبان فارسی در دربار پادشاهی یعقوب لیث ممنوع شد.

پس از این که یعقوب لیث صفاری در جنگ با خوارج پیروز شد شاعری بنا بر رسم قدیم قصیده ای به زبان عربی درباره فتوحات و ستایش او سرود که یعقوب لیث از این عمل ناراحت شد و بیان کرد که چرا باید شعری به زبانی سروده شود که من متوجه آن نمی شوم.

پس از آن محمد پسر وصیف سجزی اولین شعر پارسی را که امروزه در دسترس همگان قرار دارد را درباره دلاوری های یعقوب لیث صفاری سرود که یکی از بیت های این شعر به شرح زیر است:

ای امیری که امیران جهان خاصه و عام /  بنده و چاکر و مولای و سگ بند و غلام

یعقوب لیث صفاری اقدامات بسیار ارزنده ای برای کشور ایران انجام داده است که در این مقاله سعی شد به مهمترین این اقدامات اشاره شود.

جنگ های یعقوب لیث صفاری

جنگ در غرب و شرق سیستان

یعقوب لیث صفاری بعد از آن که مدتی در سیستان سپری کرد به فکر تصرف هرات که شهری از حکومت طاهریان بود افتاد.(شعبان ۲۳۵ (ه.ق))

او بن عبدالله را جانشین خود در سیستان و به سمت هرات لشکر کشی کرد. او با حسین بن عبدالله بن طاهر مبارزه کرد و موفق به اسیر کردن او شد. در این هنگام ابراهیم بن الیاس بن اسد، سپه سالار خراسان، برای جنگ با یعقوب به پوشنگ آمد. یعقوب هم به سمت پوشنگ عازم شد و نتیجه این نبرد فرار ابراهیم بود.

یعقوب بعد از بازگشت از نبرد هرات به مبازه با بازماندگان خوارج پرداخت.

جنگ در کرمان و فارس

بعد از آن که یعقوب، عزیز بن عبدالله را در ذی الحجه ۲۵۴ (ه.ق) به جانشینی منصوب کرد به سمت فارس و کرمان راهی شد.

زمانی که لشکریان به بم رسیدند، اسماعیل بن موسی که خوارج به او پناه برده بودند، به جنگ با یعقوب لیث صفاری پرداخت که نتیجه آن اسارت اسماعیل بود. بعد از آن علی بن حسین که حاکم وقت طاهریان در فارس بود، طوق بن مغلس (مفلس) را به جنگ با صفاری فرستاد که نتیجه آن هم شکست بود.

نبرد با المتوکل علی الله

یکی دیگر از جنگ های مهم او در سال ۲۵۸ (ه.ق) با عبدالرحیم(عبدالرحمان) خارجی اتفاق افتاد.

او که به خود لقب المتوکل علی الله را داده بود به همراه تعداد زیادی از خوارج به سمت کوه های هرات حرکت کرد. سپه سالاران خراسان بسیار از آنان می ترسیدند. تا اینکه یعقوب برای مبارزه با آنان به کوه هرات رفت و در برف و سرما با آنان به مبارزه پرداخت. تا اینکه عبدالرحیم تسلیم شد و نزد یعقوب رفت. بعد از گفت و گو او سرزمین های سفزار و بیابان ها و کردان را به عبدالرحیم داد.

 اما بعد از یک سال خبر کشته شدن المتوکل علی الله به دست خوارج رسید!

جنگ با علویان

صفاری همراه با برادران سگزی راهی گرگان شد و هدفشان مبارزه با حسن بن زید طالبی بود. سر انجام یعقوب که از متحد شدن عبدالله بن محمد بن صالح با حسن بن زید بر ضد او مطلع شد همراه سپاهی در تعقیب آن ها راهی گرگان شد.

یعقوب لیث پس از تلاش های بسیار توانست حسن بن زید را شکست بدهد. او فرمان داد سپاهیانش هرچه می توانند بردارند و باقی را آتش بزنند. سپس از مردم مالیات بسیار زیادی گرفت. همین موضوع باعث شد مردم، حاکمی را که یعقوب منصوب کرده بود بکشند و خانه اش را آتش بزنند.

شکست یعقوب

زمانی که یعقوب در بغداد بود و عقب نشینی خلیفه را دید، خواستار ملاقات با او شد. و  از میان لشگریانش خارج شد. در این هنگام معتمد به یعقوب حمله کرد و بر وی پیروز شد.

مهم ترین عاملی که باعث شکست یعقوب شد این بود که او گمان می کرد به صورت مسالمت آمیز می تواند مشکلات را حل کند ولی نشد.

از شما بسیار متشکریم که مطلب سایت مارا برای مطالعه انتخاب کردید.